TOP TEKSTY
DDA – Dorosłe Dziecko Alkoholika cz.2
System rodzinny, relacje jakie w nim panują, role jakie przyjmują poszczególni jego członkowie, stają się fundamentem, na którym dziecko buduje swoją tożsamość. Rodzina alkoholowa sprawia, że ten fundament okazuje się kruchy, chwiejny, niestabilny. Dysfunkcyjni rodzice nie wypełniają w sposób należyty swoich powinności rodzicielskich, co przekłada się na nieudolne próby równoważenia systemu rodzinnego przez dzieci, które przyjmują w nim uwarunkowane, destrukcyjne role. Oczywiście jest ich więcej, występują w różnych konfiguracjach, jednak podane poniżej zestawienie przybliży ci nieco ten temat, otworzy na ten aspekt oczy.
- Bohater – dziecko bierze na siebie odpowiedzialność za rodziców, przejmuje ich obowiązki, zajmuje się nimi, domem, rodzeństwem. Nie stwarza problemów, wręcz przeciwnie, dostarcza zadowolenia, osiąga sukcesy, jest chwalone, stawiane za przykład innym. Budzi zazdrość otoczenia. Zastępuje mężczyznę, albo kobietę w domu. Zaradne, opanowane, zachowuje się jak na dorosłego przystało. Rezygnuje ze swoich potrzeb na rzecz innych, na rzecz całego systemu. Daje satysfakcję i przyczynia się do zwycięstwa w grze o nazwie „Udajemy, że w naszym domu jest wszystko dobrze, że nie ma problemu”. Oczywiście mały bohater ponosi poważne koszty takiej zabawy w dorosłego. Obciążenie tą rolą rodzi ogromne wewnętrzne napięcie, ciągłe niezadowolenie z siebie, wciąż jest coś nie do końca jak trzeba, mogłoby być przecież lepiej. Z powodu ciągłego poczucia przeładowania, zaniedbania i osamotnienia stres ciągle połykany w chroniczny z czasem się zamienia. W czeluściach odciętego od kontaktu ciała rozwijać się w nim może podstępna depresja. Zalękniony dzieciak ukrywa się pod maską bohatera. Boi się, że w każdej chwili może się obnażyć jego brak, deficyt i niekompetencja. Z takich bohaterów wyrastają często perfekcjoniści, jakich w naszym dorosłym świecie jest naprawdę wielu.
- Kozioł ofiarny – na nim wyżywają się członkowie rodziny dając upust nagromadzającym się nieustannie negatywnym emocjom. Można go nazwać pozornym przeciwieństwem bohatera, bo ten dostarcza problemów, jest zakałą rodziny, pakuje się w kłopoty, ma zatargi z prawem, trudności w szkole, w relacjach z rówieśnikami, ciągnie go do używek, z szemranym towarzystwem się zadaje. Jest idealnym kandydatem do tego, by na niego zrzucić odpowiedzialność za wszystko, co w rodzinie nie działa. Ważne jest żeby wiedzieć, że rola jaką dziecko przyjęło w rodzinnym systemie nie oznacza wcale, że takim jest charakterem, że taką ma osobowość, że taka jego tożsamość. Swój faktyczny potencjał kryje w głębi siebie. Z tego powodu tym bardziej cierpi, boi się, czuje się niedoceniane, niechciane, krzywdzone, co gniew w nim budzi i złość z niego wyzwala.
- Niewidzialny – żyje jakby nie istniał. Nie ma z nim problemów, zajmuje się sobą, nie ma oczekiwań, nie rzuca się w oczy. Żyje w swoim świecie, ma swoje sprawy, jest dzieckiem raczej nieśmiałym, cichym, wycofanym, nie radzi sobie zbyt dobrze w relacjach z rówieśnikami. Ma dużo smutku i złości w sobie, bo czuje się niekochane, nieważne, niegodne uwagi. Myśli, że nikt pewnie by nawet nie zauważył, gdyby zniknęło na zawsze. Z czasem takie myślenie może prowadzić do depresji, myśli samobójczych, prób samobójczych, samookaleczeń, aktów desperackiego zwrócenia na siebie uwagi, ucieczek z domu, ukrycia się w narkotykach, świecie iluzji, rzeczywistości zastępczej.
- Klaun – rozładowywacz napięcia, uspokajacz, rośmieszacz, maskotka. Domowy poprawiacz nastroju. Takie dziecko swoim zachowaniem rozluźnia napiętą atmosferę, wyczuwa szykujące się kłopoty i w zarodku je dławi. Śpiewa, parodiuje, sypie dowcipami, błaznuje, zrobi wszystko, co głupie i infantylne, byle nie było niemiło. Tę rolę często ujawni też poza domem, będzie pajacem klasowym, śmieszkiem pod blokiem, satyrykiem, komikiem, standup’erem. W środku zmagać się może z obezwładniającym stresem, lękiem, że jeśli nie uda mu się spełnić swojego zadania, okaże się bezużyteczne i zostanie wyrzucone na śmietnik jak stara, niepotrzebna lalka. Dręczy je również wizerunek niebudzącego szacunku ani poważania, niedojrzałego lekkoducha, żałosnego głupka, niegodnego uznania.
Dziecko w domu alkoholowym może wchodzić w różne role w zależności od wieku, liczby rodzeństwa, potrzeb systemu rodzinnego. Ważne, że sytuacja taka wymusza na nim wypieranie i ukrywanie tych swoich cech, które w przyjętej roli nie są wyrażane. Rola jest mechanizmem obronnym dziecka, wykształconym po to, by jakoś poradzić sobie w tych dysfunkcyjnych warunkach. Niedojrzała troska o potrzeby domu przeradza się w takim człowieku w skłonność do rezygnacji ze swoich potrzeb kosztem potrzeb grupy, do której chce należeć, bo pragnie przynależności, akceptacji i bycia kochanym. Po domu przychodzi kolej na relacje z rówieśnikami pod blokiem, dziećmi z klasy, a później w pracy, wśród znajomych, gdy dziecko już stanie się Dorosłym… Dzieckiem Alkoholika. „Kim jestem? Jaka jest moja tożsamość? Czego chcę od życia? Na czym mi zależy?” Nie ma pojęcia, bo całe życie grało.
Jakie role w domowym systemie tobie przypadły w udziale? Jakie są tego konsekwencje w życiu dorosłym?