TOP TEKSTY
Stres i niepewność w czasach kryzysu
Pamiętam bardzo dobrze jak w 2008 roku pisałem artykuły o zarządzaniu stresem w obliczu kryzysu ekonomicznego przed jakim stanął wtedy nasz świat. Koło życia toczy się przynosząc z niezłomną konsekwencją kolejne sytuacje wyjątkowe, które wytrącają człowieka z rytmu codzienności, okresów względnego spokoju, poczucia przewidywalności. Jak sobie radzić w tym czasie? Co robić? Jak z niego skorzystać?
ZBACZAJĄC Z UTARTEJ ŚCIEŻKI
Patrząc z uwagą na procesy życia ludzkości w skali globalnej możemy rozpoznać wiele istotnych analogii do mechanizmów jakich doświadczamy jednostkowo. Każdy z nas przeżywa trudne okresy, jak egzaminy, przeprowadzka, zwolnienie, nowa praca, założenie firmy, upadłość, rozstanie, choroba, śmierć osoby bliskiej. Każda z tych sytuacji wiąże się z doświadczeniem zmiany, stresem, niepewnością, brakiem poczucia bezpieczeństwa, stratą, wrażeniem usunięcia się gruntu pod nogami. Wiele nawyków, schematów poznawczych, gotowych wzorców, automatyzmów przestaje działać.
To co do tej pory było oczywiste, uporządkowane, dające nam poczucie kontroli ustępuje pola niewiadomej.
LAWINA LĘKU
Taki stan wywołuje bardzo konkretne reakcje w naszym organizmie. Kryzys wywołany globalnym zagrożeniem potęguje siłę tych mechanizmów i związanych z nimi reakcji. Ciało migdałowate, obszar naszego mózgu odpowiedzialny za wyławianie zagrożeń z otoczenia dosłownie pęcznieje w naszych głowach uruchamiając procesy biochemicznej produkcji hormonów stresu. Myśli kierują się w stronę coraz bardziej katastroficznych antycypacji tego, co może się zdarzyć. Wyobraźnia zainfekowana takimi myślami wpływa na jeszcze większą produkcję hormonów stresu, a te na jeszcze ciemniejsze myśli i coraz cięższe emocje. Uruchomiona lawina nie łatwo daje się zatrzymać.
Stres zwiększa poczucie zagrożenia, w którym racjonalne myślenie zawodzi.
NIE WIDZĘ, WIĘC NIE MA
W tych okolicznościach człowiek na różne sposoby reaguje na doświadczenie stresu. Ludzie w przerażeniu wykupują produkty spożywcze robiąc wielkie zapasy, szukają winnych, mnożą katastroficzne teorie spiskowe, albo też lekceważą problem, wypierają trudne emocje, deklarują wypełnianie się miłością i pozytywnym nastawieniem. Każda z tych skrajnych postaw charakteryzuje podświadome mechanizmy obronne zalęknionego człowieka znajdującego się pod wpływem działania ciała migdałowatego. Wyparcie nie jest brakiem lęku, a jedynie inną formą jego wyrazu. Złość na nieudolne władze państwa, na tajne porozumienie włodarzy tego świata, którzy chcą nas wytrzebić, sprzedać nam swoje szczepionki albo na zły los, to też lęk, tylko dający nam złudne poczucie siły. Złość znosimy lepiej od poczucia bezradności, bo daje nam namiastkę poczucia kontroli. Wymądrzanie się, brak okazywania trudnych emocji, racjonalizowanie to także wyraz lęku, z którym nie umiemy sobie poradzić, więc mu zaprzeczamy choć ten w najlepsze w nas działa.
Lęk sieje tym większe spustoszenie w naszej psychice, im mniej jest uświadomiony.
KOLEBKA CZŁOWIECZEŃSTWA
Akceptacja okoliczności, przyzwolenie na doświadczanie trudnych emocji z nimi związanych otwierają nas na uruchomienie wewnętrznych zdolności radzenia sobie z sytuacją trudną. Za taką postawę odpowiedzialny jest obszar naszego mózgu zwany korą przedczołową. Tylko ona potrafi hamować zapędy ciała migdałowatego. To dzięki korze przedczołowej mamy dostęp do takich wewnętrznych zasobów, jak spokój, empatia, moralność, kierowanie się własnymi wartościami, zdolność analitycznego myślenia, racjonalność, odpowiedzialność, akceptacja, elastyczność, opanowanie, szersza perspektywa, dyscyplina, zaangażowanie, konsekwencja, motywacja, kreatywność, zdolność podejmowania spójnych z nami decyzji. Funkcjonując z poziomu kory przedczołowej potrafimy czuć się bezpiecznie pomimo tego, że na wiele czynników nie mamy wpływu, że nie wszystko kontrolujemy, że znajdujemy się w warunkach do których nie jesteśmy przyzwyczajeni. Co możemy zrobić, by uruchomić do niej dostęp?
Masz w sobie wszystko czego potrzebujesz, by jak najsprawniej radzić sobie z okolicznościami jakich obecnie doświadczasz.
WEWNĘTRZNA PRZESTRZEŃ
Przekładając to o czym piszę na praktykę należy dokonań pewnych korekt w dotychczasowych strategiach myślenia i działania. Okres, w którym się znaleźliśmy sprzyja takim zmianom. Wielu z nas ma dużo więcej czasu, z którego możemy konstruktywnie skorzystać. Warto wprowadzić do swojej codzienności wysiłek fizyczny, który pozwala metabolizować nadmiar stresowych hormonów w organizmie. Dzięki temu poprawi się jakość twoich myśli i przeżywanych w związku z nimi emocji. Dobrze byłoby wprowadzić w swoje życie praktykę uważności zwaną z angielska mindfulness, pozwolić sobie na trening jogi, tai chi, pilatesu, technik oddechowych, medytacji. Każda z nich ma naukowo udowodniony pozytywny wpływ na wzmacnianie sieci połączeń międzyneuronalnych z korą przedczołową. Przebywaj więcej na świeżym powietrzu, obcuj z naturą, spaceruj, pozwalaj sobie na czas dla siebie. Uwolnij się od nadmiernej aktywności, wycisz, zmniejsz ilość maili, telefonów, informacji, czytania i oglądania treści pochodzących z mediów. Pozorna pustka, której brakowało ci w dotychczasowej codzienności ma w sobie potencjał leczący, kojący system twojego organizmu. Taki swoisty reset stworzy w tobie przestrzeń i dystans, z poziomu których łatwiej i sprawniej odnajdziesz się w tej nowej sytuacji. Umiejętność zarządzania swoimi emocjami, nowe nawyki których w tym czasie nabierzesz przydadzą ci się na nowym etapie życia, w który wejdziesz po zakończeniu tego kryzysu. Jeśli czujesz, że potrzebujesz pomocy i wsparcia nie wahaj o nie poprosić. Nie musisz sobie z tym radzić samodzielnie.
Życie człowieka w makro i mikro skali składa się z kolejnych etapów pomiędzy którymi są okresy przejściowe. Ten czas to taki okres przejściowy. Im mądrzej z niego skorzystasz, tym większa szansa na nową wartość w kolejnym etapie, w który po nim wejdziesz.