TOP ARTYKUŁY
Zarządzanie emocjami miarą wartości współczesnego lidera
Każdy lider, a także jego krewni, klienci, kontrahenci, partnerzy, konkurenci, przełożeni, podwładni, podwykonawcy, przedstawiciele władz, mediów, społeczność lokalna, obywatele kraju - wszyscy są ludźmi, wszyscy w większym, bądź mniejszym stopniu współtworzą środowisko w jakim ten funkcjonuje. Nasze człowieczeństwo wyraża się poprzez emocje i czy chcemy tego, czy nie, czy zgadzamy się z tym, czy to wypieramy, to one zwykle decydują o tym jak świat postrzegamy, jak się z nim komunikujemy i oddziałujemy na wszystko to, co nas otacza. Samoświadomość i świadomość tak zwanej rzeczywistości emocjonalnej, w której na co dzień funkcjonuje każdy menadżer, jest kluczem do drzwi gabinetu nowoczesnego, prawdziwego i kompletnego lidera.
NIELUDZKA EDUKACJA
Uczelnie państwowe i prywatne oferujące kierunki związane z zarządzaniem, studia MBA, kursy przygotowawcze dla menadżerów i inne specjalistyczne szkolenia prześcigają się w kwestii ilości i jakości wiedzy dostarczanej swoim słuchaczom. Choć wizje edukacji ewoluują, do głosu dochodzą coraz bardziej otwarte, niekonwencjonalne, często również interaktywne systemy nauczania, to nadal temat emocji i ich roli w procesie zarządzania niemalże nie istnieje, a jeśli nawet, to w formie skromnych wykładów. Edukacja pozostaje w klasycznym charakterze wiedzy przekazywanej przez jednych i gromadzonej przez drugich. Rozwój osobisty? Wgląd w siebie? Pogłębianie wrażliwości zmysłowej? Poszerzanie mapy percepcji? Cóż, takie rzeczy nie przystoją we wnętrzach szacownych, uczelnianych murów, twierdzą niezmiennie autorzy programów edukacyjnych. Cóż z tego wynika?
DOŚWIADCZENIE MENADŻERA
Można powiedzieć, że rozwój dziedziny, którą określa się mianem psychologii biznesu, bądź psychologii zarządzania, rozwija się wprost proporcjonalnie do pogłębiających się potrzeb na tego rodzaju wiedzę. Rynki światowego biznesu podlegają dywersyfikacji, pogłębia się złożoność tematyczna, fale informacji zalewają przestrzeń, w której na co dzień porusza się przeciętny menadżer. Zmienia się człowiek, jego świadomość, realia życia, specyfika potrzeb i oczekiwań, pojawiają się wyzwania i problemy nie znane dotąd, na które nie ma gotowych recept, sprawdzonych i skutecznych sposobów reagowania, prawd oczywistych i niepodważalnych. Wszystko jest względne, zmienne i wymaga szybkich reakcji, elastyczności i adekwatności. Klasyczne metody nie działają. Wyuczone zasady nie obowiązują. Wszędzie wokół są ludzie, którzy postrzegają rzeczywistość na swój indywidualny sposób przez pryzmat powodujących nimi emocji, które najczęściej ukrywają, bądź których sami nie są do końca świadomi. Menadżer jest tylko człowiekiem, który może w tym wszystkim poczuć się zagubiony, stracić poczucie bezpieczeństwa i pewności siebie. Nawet jeśli zobaczy, że popełnia wciąż te same błędy, może nie wiedzieć jak z nich wybrnąć, bądź nie być nawet i tego świadomym, funkcjonując w utartym schemacie przekonań oraz swojej roli i miejsca w tym, co go otacza.
ZEJŚCIE Z UTARTYCH ŚCIEŻEK
Współczesny menadżer nie może pozostać tylko na pozycji znakomitego specjalisty w dziedzinie, w jakiej działa jego organizacja. Nie wystarcza mu znajomość klasycznych metod zarządzania. Nie wolno mu zadowolić się typowymi szkoleniami z motywacji, strukturyzacji, negocjacji, organizacji, tworzenia planów, egzekwowania wyników itp. Wewnętrzne i zewnętrzne zarządzanie emocjami to nowy wymiar, nowy charakter i nowa jakość, ku której zmierza prawdziwy lider. Takiej pracy nie można też nazwać szkoleniem w jego klasycznym rozumieniu. Trudno nazywać szkoleniem proces przemiany własnej świadomości zewnętrznej i samoświadomości, który przebiega w formie pogłębionego i szczerego własnego doświadczenia, kontaktu z samym sobą, intensywnego, wewnętrznego przeżycia. Jego efektem nie jest bowiem pogłębienie wiedzy, czy zmiana na poziomie umiejętności lub nawet zachowań, ale zdecydowanie bardziej trwałe i efektywne doświadczenie na wyższych poziomach struktury wewnętrznej, jak przekonania, wartości, a nawet tożsamość i życiowa misja. To doświadczenie może pomóc danej osobie w procesie zbliżania się do siebie, o lata świetlne przyspieszyć drogę, na której przebycie wielu ludziom nie wystarcza życia.
NIEŚWIADOMA INTUICJA
Niektórzy to mają łatwiej. W swojej pracy wielokrotnie spotykam menadżerów, właścicieli przedsiębiorstw, których wiedza na temat własnej świadomości nie jest zbyt imponująca. Nie potrafią często wyjaśnić, co sprawia, że w swojej codzienności dokonują takich a nie innych wyborów, tak a nie inaczej postępują z podwładnymi, klientami, współpracownikami. Działają intuicyjnie, mają do siebie wystarczające zaufanie, by zrobić coś nieprzemyślanego, bo dzięki rozwiniętej w sobie empatii czują, że tak będzie dobrze. I często tak się właśnie dzieje. Fakt, że ci sami ludzie nierzadko poczują również gorzki smak takich działań, bo przecież każdy z nich ma swoje własne uwarunkowania, ograniczenia, których nie jest świadomy, a które, poza wieloma zmiennymi świata zewnętrznego, wpływają na to, jakie przynoszą efekty. Zarówno ci, którzy potrafią intuicyjnie choć nieświadomie trafiać do celu w tym wielobarwnym tłumie przeróżnych emocji, jak i ci, którym tej umiejętności brakuje, bądź niewystarczająco wierzą, że potrafią, potrzebują się spotkać szczerze ze sobą i z wiedzą, która pozwoli odkryć, uporządkuje i wyjaśni najważniejsze zasoby niezbędne w życiu współczesnego menadżera. Dzięki nim będzie mógł świadomie i adekwatnie realizować siebie i rolę, jaką pełni w środowisku i organizacji, w których na co dzień funkcjonuje. W stworzonym przez siebie programie Humanagement, który od lat realizuję z sukcesem w coachingowej pracy z klientami Executive, wyszczególniłem cztery główne zasoby determinujące poziom i jakość zdolności zarządzania emocjami współczesnego lidera. Nazwałem je: świadomością siebie, odważną rezygnacją, uważną elastycznością i pasją odkrywcy.
ŚWIADOMOŚĆ SIEBIE
Niezależnie od wykształcenia, ilości odbytych szkoleń, obycia i doświadczenia w zawodzie i na stanowisku, to jakim się jest człowiekiem decyduje o tym, jakim się jest menadżerem. Pozostaje kwestia tego, czy menadżerowie pozostają w faktycznie wystarczająco bliskim kontakcie z samymi sobą, by byli w stanie odpowiedzieć sobie na pytania typu: Kim jestem? Jaki jestem? Jakie są moje emocje? Co i w jaki sposób na nie oddziałuje? Jakie nieświadome strategie realizuję w relacjach z moimi emocjami? Jaki to ma wpływ na moje kontakty z innymi ludźmi? Jak to wygląda u innych? Jaki wpływ na postawy, oczekiwania, przekonania i działania innych ludzi mogą mieć ich i moje emocje?
Wyobrażam sobie i z doświadczenia wiem jak bardzo niemęskie, a tym bardziej nie-menadżerskie mogą się wydawać niektórym panom takie pytania. Żyjemy w świecie konkretnych i mocno ugruntowanych uwarunkowań społeczno-kulturowych, obyczajowych i historycznych. Współczesne oczekiwania względem przedstawicieli płci męskiej są niejednoznaczne lecz w wielu kwestiach nadal, niezmiennie trwają w okowach głęboko wyrytych przekonań. Czyż ta samoświadomość nie kojarzy nam się raczej z nadmierną ckliwością, zbytnim koncentrowaniem się na sobie, wręcz narcyzmem, a nawet zniewieściałością? Czy taki jest wzorzec mężczyzny, przywódcy stada, lidera, który ma być przecież twardy, bezkompromisowy, zdecydowany, zwycięski, jak na lidera przystało? Skąd bierze się wciąż szeroko pokutujące w naszym kraju przeświadczenie, że kobieta, również z tego powodu na menadżera się nie nadaje?
ODWAŻNA REZYGNACJA
Zmieniają się czasy. Zmieniają się oczekiwania. Zmieniają się cechy pożądane i wypatrywane u współczesnych menadżerów. Zdolność autorefleksji, zdolność wchodzenia w szczery kontakt z sobą okazuje się obecnie najbardziej pożądaną cechą nowoczesnego lidera. To przecież domena kobiet, mógłby powiedzieć ktoś uwikłany w stereotypy. Jak i czy w ogóle można nabyć taką umiejętność? Można i warto to zrobić. Konieczna jest otwartość i chęć zmiany oraz wewnętrzna zgoda na rezygnację z często towarzyszącego menadżerom, prezesom, właścicielom firm, przyjemnego, ale ograniczającego zarazem, przekonania o własnej nieomylności i omnipotencji. Wgląd we własne emocje nie jest zbędnym aktem wikłania się w emocje, na które nie ma miejsca w biznesie, lecz szansą wydostania się z nieuświadomionych dotąd emocji, które mogą rzutować i rzutują na podejmowane przez menadżera decyzje oraz piętnować jakość relacji interpersonalnych w jakich znajduje się ze swoim bliższym i dalszym otoczeniem. Człowiek, który pełni rolę menadżera jest kimś dużo bardziej złożonym niż rola, którą pełni. Poznanie tej złożoności i umiejętność poruszania się w niej ma bezpośrednie przełożenie na jakość i spójność wewnętrzną sięgającą w głąb tożsamości tej osoby oraz na wartość i efektywność realizacji misji nowoczesnego lidera.
UWAŻNA ELASTYCZNOŚĆ
Osoba menadżera jest często papierkiem lakmusowym energii zespołu, jakim kieruje (nie mówię tu o jego poszczególnych elementach), a zarazem w dużej mierze determinuje klimat i efektywność jego działań. Z własnego doświadczenia pracy z menadżerami, jak i z wyników badań, z których korzystam w pracy wnioskuję, że elastyczność lidera jest głównym czynnikiem wpływającym na atmosferę pracy w zespole, którym zarządza. Świadomy siebie menadżer, który zna i potrafi wymiennie stosować różne style zarządzania w zależności od okoliczności i emocji towarzyszących jemu i poszczególnym członkom zespołu, wspiera i stymuluje pracowników wpływając tym pozytywnie na klimat pracy. Nie należy wartościować stylów zarządzania, gdyż wybór każdego z nich może być najlepszy w konkretnej sytuacji. Korzystanie tylko z jednego stylu jest natomiast zdecydowanie ograniczające i bywa najczęściej przyczyną problemów organizacji, z którymi spotykam się w swojej pracy coachingowej. Mam tu na myśli najczęściej stosowane style, czyli dyrektywny i afiliacyjny, które zwykle stosowane są nie ze względu na świadomą decyzję menadżera, ale w wyniku jego nieświadomych uwarunkowań osobistych. Niezależnie od tego, o który z nich chodzi, najczęściej przyczyną okazuje się problem niskiej pewności siebie, a co za tym idzie niskiego poczucia własnej wartości, słabej wrażliwości emocjonalnej, braku otwartości na drugiego człowieka, ograniczeń w postrzeganiu rzeczy, przekonań i wyznawanych wartości. Zastąpienie modelu władzy absolutnej, czy ucieczki od odpowiedzialności, które są podszyte lękiem i nieufnością, modelem współpracy, który przejawia się świadomością, zdrową pokorą, otwartością i elastycznością w korzystaniu z różnych systemów zarządzania, jest głównym celem na drodze budowania wartości współczesnego menadżera, a co za tym idzie zespołów i organizacji, w służbie których działa.
PASJA ODKRYWCY
Rola właściciela, prezesa, menadżera wysokiego szczebla w każdej organizacji niesie za sobą zagrożenie, które określam mianem „syndromu pełnej szafy”. I chociaż pełna szafa ma to do siebie, że jest w niej bardzo dużo ubrań, że są w niej rzeczy na każdą okazję, to gdy syty nadmiarem właściciel staje przed nią i chce się ubrać, okazuje się, że wszystko już nosił, że ubrania są stare i nie pasują do bieżącej okazji, a często też na niego, bo warunki, w których funkcjonuje oczekują od niego nowego, aktualnego stroju. Nie chodzi tu o rezygnację z siebie, ale o rozwój osobisty polegający na zbliżaniu się do trzonu własnej tożsamości. Nie chodzi tu o bycie kim innym, lecz o to, by stawać się coraz bardziej sobą.
Nadszedł czas wietrzenia szaf. Wartości często zapomniane, jak pasja, wyobraźnia, entuzjazm, inspiracja, wrażliwość, intuicja, odwaga, głód przygody, otwartość, szczerość, a także bezinteresowność, która pozornie może się wydawać nie na miejscu w biznesie, okazują się dużo ważniejsze w procesie budowania i prowadzenia relacji ze współpracownikami, pracownikami, klientami i kontrahentami, niż słupki analiz, teorie naukowe, a nawet kolejne opracowania o cudownych krokach na drodze do zawodowego i prywatnego sukcesu. Człowiek, który z pasją i ciekawością odkrywa i rozwija samego siebie jest inspiratorem, wzorem do naśladowania, motorem i motywatorem dla innych, jest współczesnym liderem.
MISJA WSPÓŁCZESNEGO MENADŻERA
Nic nie może zastąpić własnego doświadczenia w procesie rozwoju, który dogłębnie oddziałuje na człowieka i emocje przez które ten postrzega siebie i innych współtworzących świat wzajemnych relacji. Dbający o własny rozwój, współczesny menadżer świadomie zarządza zasobami, kieruje, organizuje, widzi, słyszy i czuje innych, trafnie odbiera bodźce z zewnątrz, rozwiązuje problemy, integruje zalewające go fale różnorodnych, nierzadko sprzecznych informacji i odważnie podejmuje odpowiednie do sytuacji decyzje. Nowoczesny lider będąc mężczyzną, kobietą, szefem, profesjonalistą, właścicielem, jest przede wszystkim człowiekiem, który po pierwsze wewnętrznie zarządza sobą. Rola jaką pełni w organizacji powoduje, że ma możliwość ekologicznego dzielenia się sobą ze współpracownikami dla dobra organizacji, dla siebie i innych osób funkcjonujących w środowisku, w którym żyje.